Beneficjenci Tarczy Finansowej – “stać się” MSP i korzystać “bardziej”?

Program wsparcia PFR czyli Tarcza Finansowa przewiduje zróżnicowane wsparcie dla poszczególnych grup przedsiębiorców, przy czym wsparcie ma być udzielane w sposób elastyczny dla MSP za pośrednictwem systemów bankowych, jak również przy pomocy składanych przez przedsiębiorców oświadczeń, a dla dużych przedsiębiorstw za pomocą wniosków kierowanych bezpośrednio do PFR. Przedsiębiorcy wnioskujący o wsparcie powinni zwrócić uwagę na rodzaj wsparcia w ramach tych finansowań, ale przede wszystkim powinni umieć się określić jakim przedsiębiorstwem rzeczywiście są mikro-, małym, średnim czy dużym.

Formy wsparcia w ramach Tarczy Finansowej są zróżnicowane pod względem warunków i rodzajów ze względu na status przedsiębiorstwa. Dla grupy MSP czyli mikro- małych i średnich przedsiębiorstw Tarcza Finansowa będzie polegała na udzieleniu subwencji, która może być częściowo niezwrotna (aż do 75%).

• Dla dużych przedsiębiorstw program wsparcia przewiduje bardziej zróżnicowane formy wsparcia, albo wsparcie płynnościowe o charakterze w pełni zwrotnym i odpłatnym albo finansowanie preferencyjne z możliwością częściowego umorzenia wsparcia lub finansowanie inwestycyjne z wykorzystaniem instrumentów kapitałowych na zasadach rynkowych oraz w ramach pomocy publicznej.
• Mikroprzedsiębiorstwa mogą liczyć na relatywnie większe wsparcie przy mniejszej ilości warunków do spełnienia, małe i średnie przedsiębiorstwa również mogą otrzymać istotne wsparcie, ale przy nieco surowszych warunkach.
• Pomoc dla mikroprzedsiębiorstw jest uzależniona od liczby pracowników i może wynieść do 324 tys. zł, przy czym wysokość pomocy jest uzależniona od liczby pracowników i skali spadku przychodów.
• Pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw jest uzależniona wyłącznie od skali spadku przychodów, przy czym pomoc mogą uzyskać przedsiębiorstwa, których obroty spadły o co najmniej 25%. Maksymalna wysokość pomocy, którą może uzyskać ta kategoria przedsiębiorstw wynosi 3,5 mln zł.
• Duże przedsiębiorstwa mogą natomiast liczyć na wsparcie, którego wysokość na ten moment nie została ostatecznie określona.

Wiele programów pomocowych uruchomionych obecnie, adresowanych do przedsiębiorców, pozostaje zróżnicowana pod względem statusu beneficjentów. Uzyskanie atrakcyjniejszej formy finansowania będzie uzależnione od statusu przedsiębiorstwa. Co istotne przedsiębiorcy, którzy będą chcieli skorzystać z tarczy finansowej określą status przedsiębiorstwa w oświadczeniu, które, już po jego złożeniu, będzie weryfikowane przez odpowiednie służby.

Dlatego warto wiedzieć w jaki sposób prawidłowo określić swój status, a sprawa wbrew pozorom nie jest prosta.

Zacznijmy od tego skąd wzięła się kategoria mikro- małych i średnich przedsiębiorstw. To Komisja Europejska zdecydowała się wyodrębnić ten rodzaj spółek uznając, że zasługują one na większe wsparcie w stosunku do przedsiębiorstw dużych, które nie zmagają się z typowymi dla MSP problemami i barierami. Dlatego ta grupa przedsiębiorstw jest, co do zasady, traktowana lepiej i może liczyć na większe wsparcie w różnego rodzaju programach. Także obecnie w ramach Tarczy Finansowej MSP będą mogły liczyć m.in na uproszczony system pozyskania wsparcia czy też na więcej jego niezwrotnych form. Komisja wprowadziła sztywne kryteria MSP (tj. próg zatrudnienia, obrotów i sumy bilansowej), których spełnienie powoduje objęcie danego przedsiębiorcę domniemaniem, że boryka on się z ww. problemami.

Co istotne, przedsiębiorstwo musi legitymować się wskazanymi parametrami co najmniej przez ostatnie dwa pełne okresy obrachunkowe z rzędu, aby mogło być uznane np. za średnie przedsiębiorstwo.

Warto zauważyć, że obecnie w Unii Europejskiej toczy się dyskusja dotycząca tzw. mid-capów tj. przedsiębiorców, których próg zatrudnienia znajduje się pomiędzy 250 a 500 pracownikami. Obecnie podmioty te należą do grupy dużych przedsiębiorstw. Problem ten szczególnie dotyka polskie przedsiębiorstwa – wśród przedsiębiorstw dużych u nas można bowiem znaleźć wiele takich, które wprawdzie zatrudniają znacznie powyżej 250 pracowników, ale których dane finansowe pozostają na poziomie średnich przedsiębiorstw. Więcej o tym problemie pisałem m.in. w artykule: Czy potrzebna jest aktualizacja definicji MSP?

Definicja przedsiębiorstw zawarta w Prawie przedsiębiorców nawiązuje do unijnej definicji MSP zawartej w Zaleceniu Komisji Europejskiej z dnia 6 maja 2003 r. dotyczące definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (“Zalecenie“).

Zgodnie z Zaleceniem określenie statusu przedsiębiorstwa wymaga obliczenia danych nie tylko dla jednej spółki, ale uwzględnienia również danych innych podmiotów pozostających w relacji powiązania/partnerstwa ze spółką beneficjenta.

[Przedsiębiorstwa partnerskie] to takie które pozostają w następującym wzajemnym związku: przedsiębiorstwo (typu „upstream”) posiada, samodzielnie lub wspólnie z jednym lub kilkoma przedsiębiorstwami powiązanymi, 25% lub więcej kapitału lub głosów w drugim przedsiębiorstwie (przedsiębiorstwa typu „downstream”).

Co istotne istnieje szereg wyjątków od sytuacji kiedy przedsiębiorstwa mogą być partnerskie wymienionych w zaleceniu.

[Przedsiębiorstwa powiązane] zaś to takie które pozostają w jednym z poniższych związków:
a) przedsiębiorstwo posiada większość głosów udziałowców lub wspólników w innym przedsiębiorstwie;
b) przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa;
c) przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo zgodnie z umową zawartą z tym przedsiębiorstwem lub z postanowieniami w jego dokumencie założycielskim lub statucie;
d) przedsiębiorstwo będące udziałowcem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, zgodnie z umową z innymi udziałowcami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość głosów udziałowców lub członków w tym przedsiębiorstwie.

Dodatkowo powiązanie przedsiębiorstw może także zachodzić za pośrednictwem osób fizycznych działających, jeżeli prowadzą one swoją działalność lub część swojej działalności na tym samym odnośnym rynku lub rynkach pokrewnych.

Komisja Europejska przygotowała również poradnik objaśniający kluczowe elementy definicji MSP. 

Pozornie wszystko wydaje się jasne, ale tylko pozornie – do momentu, gdy przedsiębiorcy przystąpią do wypełniania formularzy o pomoc.

• W jaki sposób obliczyć spełnienie progu zatrudnienia dla przedsiębiorstwa mając na uwadze, że należy uwzględnić nie tylko pracowników w rozumieniu prawa krajowego, ale także inne osoby np. osoby pracujące dla przedsiębiorstwa, podlegające mu i uważane za pracowników na mocy prawa krajowego; właścicieli – kierowników; partnerów prowadzących regularną działalność w przedsiębiorstwie i osiągających z niego korzyści finansowe?
• Jakie dane obrachunkowe uwzględnić – czy za zamknięty okres czy za ostatni niezatwierdzony jeszcze okres?
• Wreszcie jak określić czy pozostajemy przedsiębiorstwem partnerskim/powiązanym biorąc pod uwagę szereg wyjątków opisanych w Zaleceniach?

Prawdziwy problem pojawia się jednak dla przedsiębiorców tam, gdzie wprost nie wpisano pewnych reguł dotyczących powiązań, a wynikają one z praktyki Komisji Europejskiej i orzecznictwa sądów.

Pozornie przedsiębiorstwa takie jawią się jako niepowiązane, jednakże orzecznictwo Komisji Europejskiej i sądów może wskazywać, że także w takim przypadku mówimy o przedsiębiorstwach powiązanych – istotna jest tutaj skala i nasilenie wzajemnych powiązań. Co istotne – wbrew literalnej treści zaleceń – przedsiębiorstwa te nie muszą nawet działać na tych samych lub pokrewnych rynkach, o ile tylko nasilenie relacji pomiędzy przedsiębiorstwami jest na tyle istotne, że wskazuje na powiązanie.

O tych wątpliwościach pisaliśmy jako Brysiewicz i Wspólnicy m.in w materiale Business Case Review – Środki unijne i pomoc publiczna.

Podobnie spółki mające w strukturze właścicielskiej inwestorów instytucjonalnych czy fundusze typu venture capital nie będą całkowicie wolne od wątpliwości – wszystko zależy od okoliczności i wpływu danego podmiotu na przedsiębiorstwo beneficjenta. W takich okolicznościach często pojawiają się też pomysły, aby np. sprzedać lub rozdrobnić pakiet kontrolny (np. na tzw. osoby zaufane), zmienić skład Zarządu lub Rady Nadzorczej czy też zamarkować inne ruchy np. nawiązać stosunki pracy z pracownikami w ramach innej spółki, które w sposób pozorny miałyby zapewnić przedsiębiorcy – korzystniejszy pod względem instrumentów pomocowych – status MSP.

O problemach z powiązaniem przedsiębiorstw pisałem już lata temu w jednym z pierwszych wpisów na blogu i od tego momentu niewiele się zmieniło – świadomość przedsiębiorców nie wzrosła w sposób istotny, a definicja przedsiębiorstw jak pozostawała niejasna, tak nadal jest.

Wszystkie opisane wyżej pytania i problemy wystąpią w przypadku wielu przedsiębiorców aplikujących o wsparcie w ramach Tarczy Finansowej. Środki pomocowe pozornie jawią się jako łatwe do uzyskania – za wyjątkiem dużych przedsiębiorców ich uzyskanie nastąpi za pośrednictwem systemów elektronicznych banków i jedynie na podstawie oświadczeń przedsiębiorcy, w tym oświadczeń, co do jego statusu.

Tylko pozornie jednak wsparcie będzie “łatwe”. Nieprawidłowe określenie statusu przedsiębiorstwa, podobnie jak brak podania rzeczywistego beneficjenta czy inne nieprawdziwe oświadczenia, będą weryfikowane przez służby specjalne oraz aparat skarbowy.

Zapowiedź tarczy antykorupcyjnej dla Tarczy Finansowej pojawiła się niemal równolegle z tą ostatnią. KAS zapowiada nawet powstanie specjalnego algorytmu, który ma śledzić ewentualne nieprawidłowości w pobieranym wsparciu.

Beneficjenci Tarczy Finansowej nie powinni zatem zapominać, że składane przez nich oświadczenia będą weryfikowane, a nieprawidłowości np. przy określeniu własnego statusu lub przy innych obowiązkowych przesłankach pomocy mogą skutkować obok obowiązku zwrotu wsparcia, także odpowiedzialnością karną i skarbową dla ich piastunów.

Eksperci  kancelarii BBS i Wspólnicy z praktyki Funduszy Unijnych i Pomocy Publicznej, zapraszają wszystkich beneficjentów Tarczy Finansowej Polskiego Funduszu Rozwoju S.A. (duże firmy oraz przedstawicieli MSP), do udziału w bezpłatnym webinarze, który odbędzie się  7 grudnia w godz. 10.00-12.00.

Podczas naszego wirtualnego spotkania omówimy wspólnie zarówno 🔹problemy powstałe na etapie aplikowania o subwencję, które mogą skutkować koniecznością zwrotu środków, jak również 🔹przyszłe zmiany w sytuacji prawnej lub faktycznej przedsiębiorstw mające wpływ na udzielone w ramach Tarczy Finansowej wsparcie.

Skomentujemy także 🔹zakres i przebieg możliwej kontroli wydatkowania środków przekazanych przez PFR oraz jej skutki i proces przygotowawczy beneficjenta przed kontrolą. 🔹Doradzimy jak w praktyce postępować w przypadku wystąpienia ryzyka, iż subwencja została pobrana niesłusznie.

To niecodzienna okazja, aby uzyskać odpowiedzi na szereg nurtujących pytań związanych z rozliczaniem środków z Tarczy Finansowej PFR.

ZAPISZ SIĘ NA WEBINAR !